Kripto para piyasasındaki kargaşa, Pazartesi günü önde gelen kripto serbest yatırım fonu Three Arrows Capital’ın toplam 670 milyon dolar tutarındaki borçlarının temerrüde düştüğünün açıklanmasıyla yoğunlaştı.

Borç, dijital varlık aracılık şirketi Voyager Capital’dan alınmıştı. Firma, Three Arrows’un, 350 milyon dolarlık sabit coin USDC’yi ve 323 milyon dolar değerinde bitcoini geri ödeyemediğini belirten bir bildirim yayınladı.

Three Arrows’un sıkıntıları, kripto piyasasındaki krizden kaynaklanıyor. Kriz, geçtiğimiz ay sabit coin TerraUSD ve kardeşi sabit coin Luna’nın çökerek milyarlarca dolarlık kayıplara yol açmasıyla patlak vermişti.

Sabit coinler, ABD dolarına sabitlendikleri ve kumarhanelerdeki tam değerinde nakde çevrilebilen fişlere benzer bir şekilde işlev gördüklerinden dolayı kripto piyasası için istikrar sağladıkları şeklinde pazarlanmıştı. Ancak Mayıs ayında dolar paritesinin altına düştüler.

Three Arrows, neredeyse sıfıra düşen Luna’ya büyük yatırım yapmıştı.

Geçtiğimiz hafta Three Arrows’un temerrüde düşeceğine dair uyarılar artarken, dikkatler Voyager Capital’a yöneldi ve hisseleri geçtiğimiz Çarşamba günü yüzde 60’tan fazla değer kaybetti.

Temerrüdün teyit edilmesinin ardından Voyager, kripto piyasasında krizin yayılması korkularını kontrol altına almayı amaçlayan bir bildiri yayımladı. Toplam piyasa değeri geçtiğimiz Kasım ayındaki 3 trilyon dolardan 900 milyar dolar civarına düşerek neredeyse yüzde 70’lik bir kayba uğradı.

Voyager CEO’su Stephen Ehrlich, şirket, “bilançomuzu güçlendirmek için özenle ve hızlı bir şekilde çalışıyor ve müşteri likidite taleplerini karşılayabilmemiz için seçenekleri takip ediyor,” dedi.

Krizin yayılması korkusu, en büyük kripto varlık serbest yatırım fonlarından biri olan Three Arrows’un bir dizi dijital varlıktaki yatırımlarını finanse etmek için çok sayıda şirketten büyük çapta borç almasından kaynaklanıyor. Voyager’ın büyük kayıplarla karşı karşıya kalan tek şirket olmayabileceğine dair korkular var.

Kripto para borsası Luno’da başkan yardımcısı olan Vijay Ayyar, iş dünyası kanalı CNBC’ye verdiği demeçte, “Görülmesi gereken şey, riske maruz kalmış ve daha fazla yayılmaya neden olabilecek büyük oyuncuların kalıp kalmadığıdır,” dedi.

Financial Times’ta (FT) yakın zamanda yayımlanan bir makalede şöyle deniyordu: “Dijital varlıklarda sönen balon, kriptoda 2008’de geleneksel sektörü saran kredi krizine benzer kırılgan bir kredi ve kaldıraç sistemini ortaya çıkardı.”

Kripto para piyasası, enflasyon ve döviz hareketlerine karşı koruma sağlayarak resmi finansal sisteme bir alternatif sağladığı gerekçesiyle “satıldı.” Hatta bir tür “dijital altın” olarak tanıtıldı. Ancak son on yıldaki yükselişinin tamamen Fed ve diğer merkez bankalarından gelen ucuz para akışına bağlı olduğu kanıtlandı.

Değerler, FT’nin “finansal jimnastik” olarak adlandırdığı bir dizi karmaşık düzenleme ve anlaşmayla şişirildi ve “aynı temel varlıkların üzerindeki devasa borçlanma kuleleri ve teorik değerler sallanmaya başladı.”

Bu ters piramit, kripto para fiyatları yükselmeye devam ettiği sürece sürdürülebilirdi ancak enflasyon ve Fed’in faiz oranlarını agresif bir şekilde yükseltmesi, varlık fiyatlarında genel bir düşüşe yol açarak yatırımcıların paralarını çekmelerine neden oldu.

Bazı şirketler ödeme yapamıyor. Bu ayın başlarında, kripto para birimleri için bir tür banka olarak faaliyet gösteren Celsius Network, “aşırı piyasa koşulları nedeniyle” tüm para çekme işlemlerini ve alım satım hesapları arasındaki transferleri “zaman içinde para çekme yükümlülüklerini yerine getirmek için daha iyi bir konuma” getirmek amacıyla duraklattığını duyurdu.

Bu açıklamadan bu yana şirketin durumu daha da kötüleşmiş görünüyor. The Wall Street Journal (WSJ), Pazartesi günü Celsius’un “olası bir iflas başvurusu konusunda tavsiyede bulunmak üzere” büyük bir firmadan yeniden yapılandırma danışmanları tuttuğunu bildirdi.

WSJ ayrıca açığa satış yapanların “dünyanın en büyük sabit coini olan Tether’e karşı bahisleri artırdığını” bildirdi. Açığa satış, bir varlığın ödünç alınmasını ve daha sonra fiyatının düşeceği beklentisiyle satılmasını içerir. Daha sonra satın alınır ve fiyat farkından elde edilen kârla borç verene iade edilir.

Makaleye göre, açığa satış “geleneksel serbest yatırım fonları” tarafından yapıldı ve “yüz milyonlarca” dolar değerinde işlemleri içeriyordu.

Tether, dünyada en yaygın olarak işlem gören sabit tokendir ve dijital tokenlerin yanı sıra nakit, ticari kâğıt, değerli metaller ve devlet tahvilleri ile de desteklenmektedir.

Ne var ki, Mayıs ayında TerraUSD’nin çöküşüyle temelleri sarsıldı ve dolar paritesini kırarak kısa sürede 95 sente kadar düştü.

WSJ’ye göre, açığa satış yapanlar, o zamandan bu yana, Tether’in finansman bonolarının çoğunun borç batağındaki Çinli emlak geliştiricileri tarafından desteklendiğini iddia ediyor.

Şirket ise “bu söylentiler tamamen yanlış” dedi ve serbest yatırım fonlarının “bu söylentilere dayanarak arbitraj fırsatları yaratıp getiri elde etmeye çalıştıklarını” söyledi.

Her ne olursa olsun, serbest yatırım fonları, resmi olarak yalanlanana kadar hiçbir iddianın doğruluğuna inanmadığını söyleyen 19. yüzyıl Alman Şansölyesi Ottovon Bismarck’ın özdeyişine göre hareket ediyor olabilirler.

Bireysel operatörlerin kripto dünyasındaki konumu ne olursa olsun, piyasa değerlerindeki düşüş, bir bütün olarak finansal sistemdeki değişimlerden kaynaklanıyor.

Ana kripto para birimi bitcoinin değeri geçen Kasım ayındaki 70.000 dolar seviyesinden düşerek 20.000 dolar civarında sabitlenmiş olsa da, bu sadece geçici bir duraklama olabilir.

Deutsche Bank’ın kıdemli stratejistlerinden Marion Laboure, FT’ye verdiği demeçte, “Kripto piyasalarında [krizin] yayılma riski hâlâ yüksek,” dedi.

Laboure şunları ekledi: “Fed’in sıkılaştırma politikası, likiditeyi geri çekerek ve faiz oranlarını yükselterek aşırı kredi riskine sahip daha fazla kripto firmasını ortaya çıkaracak ve bu da bu kaldıraçlı planların çoğunun bağlı olduğu tokenlerin değerini düşürecektir.”

Finansal koşullardaki büyük değişimden etkilenen sadece kripto para piyasası değil. Teknoloji ağırlıklı ve faize duyarlı NASDAQ endeksi, çıktığı rekor seviyelerden yüzde 30 geriledi. Önemli hisse senetlerinin fiyatlarında çok daha büyük oranlarda düşüşler oldu.

Televizyon yayın hizmeti Netflix’in hisseleri 2021’deki en yüksek seviyelerinden yüzde 75 düştü. Geçen yıl Nisan ayında 47 milyar dolarlık piyasa değerlemesiyle büyük bir tantana eşliğinde halka arz edilen kripto para birimi kambiyo operatörü Coinbase’in hisseleri yüzde 86 oranında düştü. Sinema zinciri AMC’nin hisseleri yüzde 80 oranında düştü.