20 Ağustos’ta düzenlenen “Dünya Tarihinin Merkezindeki Ada: Lev Troçki Büyükada’da” başlıklı etkinlik büyük ilgi gördü ve Troçki’yi son haftalarda tarih ve siyaset tartışmalarında canlı bir figür olarak gündeme getirdi.
Etkinlikte, Troçki’nin Sovyetler Birliği’nden Türkiye’ye zorla sürgün edilmesinin ardından 1929-1933 arasında büyük kısmını Büyükada’da geçirdiği yaklaşık dört yıl saygıyla anıldı. Toplantı ayrıca Troçki’nin Stalin’in bir ajanı tarafından 1940’ta suikasta uğramasının tam seksen üçüncü yıldönümüne denk geliyordu.
Adalar Belediyesi’nin ev sahipliğinde, Adalar Kent Konseyi, Dünya Sosyalist Web Sitesi, Mehring Yayıncılık ve Tarih Vakfı’nın katkılarıyla düzenlenen etkinliğin moderatörlüğünü tarihçi, Prof. Dr. Mehmet Ö. Alkan yaptı. Toplantının başlıca konuşmacıları, WSWS Uluslararası Yayın Kurulu Başkanı David North, WSWS Yayın Kurulu üyesi Eric London ve Türkiye’deki Mehring Yayıncılık’ın editörü ve Sosyalist Eşitlik Grubu’nun önde gelen üyelerinden Ulaş Ateşçi’ydi.
Dördüncü Enternasyonal’in Uluslararası Komitesi’nin önde gelen temsilcilerinin katılımıyla düzenlenen toplantı, uzun yıllardır ihmal edilen uluslararası önemde bir tarihsel ve kültürel mirası gündeme getirdi: Troçki’nin Büyükada’da kaldığı evin restore edilmesi ve Troçki’nin hayatına ve çalışmalarına yönelik bir uluslararası çalışma merkezi haline getirilmesi.
Etkinliğe izleyicilerin ve medyanın gösterdiği ilgi de fikirleri güncelliğini koruyan Troçki’ye ve Troçkizme günümüzde artan ilgiye tanıklık etmektedir.
Kent merkezinden yaklaşık bir buçuk saat uzaklıktaki etkinliğe 160’tan fazla kişi bizzat katılırken, yaklaşık iki bin kişi de internetten yayınlanan videoyu izledi. Yapılan konuşmaların ardından canlı bir soru ve cevap bölümü oldu. Ayrıca izleyiciler Mehring Yayıncılık’tan çıkan literatüre büyük ilgi gösterdiler. North’un Türkçesi yeni çıkan Lev Troçki ve Yirmi Birinci Yüzyılda Sosyalizm Mücadelesi adlı eseri bunlar arasındaydı.
Tarihi önemdeki etkinlik, sosyal medya tanıtımının yanı sıra sokak afişleriyle geniş bir kitleye duyuruldu ve büyük çoğunlukla olumlu bir tepki aldı. Ünlü oyuncu Bennu Yıldırımlar’ın etkinlik afişini sosyal medyadaki takipçileriyle paylaşarak tanıtıma verdiği destek, sanat dünyasından gelen dikkate değer tepkiler arasındaydı.
Medyada yer alan haberler ve yorumlar, ezici çoğunlukla, Troçki’nin tarihsel ve siyasi önemine ve fikirleri günümüzde halen geçerli bir şahsiyet oluşuna yönelik bir farkındalığı yansıtıyordu.
Türkiye’de en çok okunan muhalif medya organlarından T24 ve Artı Gerçek, 20 Ağustos’tan önce etkinliğin detaylı bir haberini yaptı. Ayrıca Avlaremoz, Ada Gazetesi, Medya Günlüğü, Bizim Yaka İstanbul, Seçkin Haber TV, Sol Medya, Susma Gazetesi ve Kahveli Okur siteleri toplantıyı okurlarına duyurdu.
Anma etkinliğinin ardından da basında çeşitli haberler yapıldı. Haftalık Şalom gazetesi, etkinliği manşetine taşıdı.
Pınar Kılavuz Ekerbiçer, Şalom’daki haberinde, “Troçkist hareketin öne çıkan isimlerinden David North (ABD’deki Sosyalist Eşitlik Partisi genel sekreteri), konuşmasında devrimci mücadelenin tarihsel noktalarını özetledi,” diyor ve şunları ekliyordu:
Troçki’nin emperyalizm, savaşlar ve yeni dünya düzeninin krizleri hakkında yaptığı uyarıları örnek göstererek, kendisinin günümüzde hala önemli bir devrimci ve tarihsel bir şahsiyet olduğunun altını çizdi. Konuşmasının sonunda, Troçki’nin yaşadığı evin restore edilmesini, uluslararası bir çalışma merkezi haline getirilmesini umut ettiğini ifade etti.
Ekerbiçer ayrıca Eric London’ın Troçki suikastı ve Dördüncü Enternasyonal’in Uluslararası Komitesi’nin 1975 yılında başlattığı “Güvenlik ve Dördüncü Enternasyonal” soruşturması üzerine yaptığı kritik konuşmaya dikkat çekiyor ve yazısını “Troçki’nin yaşadığı ev en kısa sürede aslına en uygun şekilde restore edilip, dünya çapında bilinen bir araştırma ve çalışma merkezine dönüştürülür,” temennisi ile bitiriyordu.
Emekli Büyükelçi Yalım Eralp ise Serbestiyet’te yazdığı “Troçki’nin Büyükada’daki harabe köşkünün restorasyonu için finansman aranıyor” başlıklı makalede David North’un konuşmasının sonunda Büyükada’daki Troçki Evi için yaptığı çağrıya dikkat çekti. North, konuşmasını şöyle noktalamıştı:
Sözlerimi Troçki’nin burada yaşadığı evin tamamen restore edilmesi ve kendisinin engin siyasi ve entelektüel mirasına yönelik bir uluslararası çalışma merkezi haline getirilmesi umudumu ifade ederek sonlandırmama izin verin. Büyükada, gerekli uluslararası destekle böyle bir projeyi üstlenerek sadece dünya tarihindeki yerini teyit etmekle kalmayacak, aynı zamanda insanlığın geleceğine önemli bir katkıda bulunacaktır.
Eralp yazısında ayrıca şunları belirtiyordu: “Büyükada’da ‘Troçki Evi’ olarak anılan bina bugün harabe halinde. Şimdi özel bir kişi tarafından satın alınan binanın restorasyonu için finansman aranıyor. Belediye Başkanı Gül gerekli izinler için yardımcı olacağını açıkladı. Finansman bulunursa belki Ada’daki Taş Mektep’i fevkalade restore eden İBB bu tarihi binayı da restore eder.”
Tarih Vakfı tarafından yayımlanan saygın Toplumsal Tarih dergisinin yayın kurulunda da yer alan Aydan Çelik ise, T24’teki yazısında etkinliğe atıfta bulunarak okurlarını daha ayrıntılı bir incelme için North’un konuşmasının Türkçe çevirisinin linkine yönlendirdi.
Troçki’ye ve Büyükada’daki anma etkinliğine öngörülebilir biçimde düşmanca bir tepki ise, eski Maocu, yeni “liberal” gazeteci Oral Çalışlar’dan geldi. Çalışlar, etkinliği en çok okunan hükümet yanlısı gazetelerden biri olan Posta’daki köşesine taşıdı.
Çalışlar’ın yazısı, bir gazetecinin uyması gereken en temel nesnel habercilik kriterlerinden tamamen yoksundur. Çalışlar’ın tepkisi, Maocu bir demagogdan bir küçük burjuva kariyeristine kolayca geçiş yapan bir zamanların öğrenci radikalinin sinizminin somut örneğidir. Troçkizme, yani ilkeli sosyalist siyasete duyulan nefret, Çalışlar’ın filisten hayatının iki aşamasını birbirine bağlayan kalıcı bağı oluşturmaktadır.
Okurlarımıza Troçki’yi anma etkinliğinin videosunu izlemelerini ve Büyükada’da yapılan konuşmaları dikkatle incelemelerini tavsiye ediyoruz.