Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy hükümeti, Rusya ile NATO arasındaki vekalet savaşını sürdürmek üzere 500.000 yeni askeri daha silah altına almayı amaçlayan yeni bir seferberlik yasa tasarısını 25 Aralık Pazartesi günü parlamentoya sundu.

Tasarıya ilişkin ayrıntılar halkın tepkisinden kaçınmak için bilinçli olarak gizli tutuluyor. Ancak Hromadske haber kuruluşundan gazeteciler, Ukrayna parlamentosunun web sitesi kamu erişimine kapatılmadan önce açıklayıcı bir bilgi indirebildiler. Önerilen değişiklikler arasında şunlar yer alıyor:

• Zorunlu askerlik yaşının 27’den 25’e indirilmesi;
• 18-25 yaş arası tüm Ukrayna vatandaşları için her eğitim kurumunda üç ay sürecek temel askeri eğitimin başlatılması;
• Temel askeri eğitimi tamamlayamayan 25 yaş altı kişiler için isteğe bağlı askerlik hizmeti getirilmesi;
• Askerlik şubesine kayıt yaptırmaktan ve askerlik hizmetini tamamlamaktan kaçınan Ukrayna vatandaşlarına yönelik yaptırımlar;
• İdari hizmet merkezleri ile istihdam ve işe alım merkezlerinin asker alımına dahil edilmesi.

Yasa tasarısı ayrıca askerlik yoklama bildirimlerinin e-posta yoluyla yapılmasını ve askere alınacaklar, askerlik hizmetiyle yükümlü olanlar ve yedekler için çevrimiçi bir hizmet sunulmasını öneriyor.

Tasarının tartışmalı yönleri arasında, yurt dışında yaşayan ve seferberlik için rapor vermeyi reddeden Ukraynalıların pasaportlarının iptal edilmesi ve böylece şu anda bulundukları ülkedeki yasal statülerinin tehdit edilmesi önerisi de yer alıyor. Teklifin duyurulmasının ardından Avrupa’nın dört bir yanındaki Ukraynalıların, seferberlik değişiklikleri yürürlüğe girmeden önce pasaportlarını yenilemek için konsolosluk ofislerinde sıra bekledikleri görüldü. İspanya’nın Valensiya kentinde 550 kişinin pasaportlarını yenilemek ve önümüzdeki yıl İspanya’da yasal statülerini güvence altına almak için saatlerce sırada beklediği bildirildi.

Ukrayna parlamentosu yeni seferberlik kurallarını gözden geçirecek ve ardından muhtemelen Ocak ayı ortası gibi erken bir tarihte oylama yapılacak. Haberlere göre, Zelenskiy’nin Halkın Hizmetkârı partisinin üyelerine tasarının hiçbir detayını kamuoyu önünde tartışmamaları söylendi.

Zelenskiy’nin 19 Aralık’ta düzenlediği yılsonu basın toplantısında açıkladığı tasarı hem Ukrayna’da hem de uluslararası kamuoyunda manşetlere taşındı. Yarım milyon ilave askerin 13,3 milyar dolar maliyetle seferber edilmesi öngörülüyor. Zelenskiy o dönemde bu tasarının, savaşın gidişatı konusunda kamuoyu önünde siyasi bir mücadele yürüttüğü Silahlı Kuvvetler Komutanı General Valeriy Zalujniy’nin talebine cevaben oluşturulduğunu iddia etmişti. Ancak Zalujniy 26 Aralık’ta yaptığı açıklamada kendisinin ve ordu yönetiminin hiçbir zaman belirli sayıda askerin seferber edilmesi yönünde bir talepte bulunmadığını söyleyerek devlet başkanıyla ve onun seferberlik yasası gerekçeleriyle doğrudan ters düştü.

Yeni seferberlik yasası, savaşın ve bir bütün olarak Ukrayna oligarşik rejiminin aşırı kriz halinin bir kanıtıdır. Aynı zamanda, bu krizin ortasında, egemen sınıfın Rusya’ya karşı savaş için yüz binlerce, belki de milyonlarca kişiyi feda etmeye hazır olduğunu da göstermektedir. Bununla birlikte, bu seferberlik çabasının sadece finansmanı değil, aynı zamanda fiili uygulanabilirliği de ciddi bir soru işaretidir.

Ukrayna’nın savaş öncesi nüfusunun yaklaşık 36 milyon olduğu göz önüne alındığında, önerilen rakamlar, Ukrayna hükümetinin veya NATO’nun ilan edilen hedeflerinin hiçbirine ulaşamayan NATO’nun vekalet savaşına katılmaya zorlanan çalışma çağındaki nüfusun önemli bir bölümünü temsil etmektedir. Milyonlarca kişinin ülkeden kaçtığı ve çok daha fazlasının Zelenskiy hükümeti tarafından kontrol edilmeyen bölgelerde yaşadığı düşünülürse, bu oran daha da artmaktadır.

BBC Ukrayna, Kasım ayında, savaşın başlamasından bu yana 18-60 yaş arası 650.000 Ukraynalı erkeğin Avrupa’daki diğer ülkelere gitmek üzere Ukrayna’yı terk ettiğini bildirdi. Zelenskiy’nin eski danışmanı Aleksey Arestoviç kısa bir süre önce 4,5 milyon Ukraynalı erkeğin, yani Ukraynalı erkek nüfusunun neredeyse yarısının, askerlik hizmetinden kaçmak için yurt dışına gittiğini ve askeri birliklerin yüzde 30 ila 70’inin AWOL (resmi izin almadan devamsızlık) yapan “ retçilerden” oluştuğunu iddia etti.

Geriye kalan nüfusun yüz binlercesi çoktan öldürülmüştür; Zelenskiy’nin eski danışmanı Aleksey Arestoviç bile tahmini ölü sayısını 400.000 olarak vermektedir. Her bir ölü askere karşılık ortalama üç yaralı olduğu düşünüldüğünde, yaralı sayısının 1 milyonun çok üzerinde olması gerekir. En az 80.000 kişi ampute olmuştur.

Bu arada Zalujniy’nin kendisi de Kasım ayında Economist’e verdiği demeçte savaşın “çıkmaza” girdiğini kabul ederek Zelenskiy’nin öfkesini üzerine çekmişti. Bundan kısa bir süre sonra Zelenskiy 2024’te yapılması planlanan devlet başkanlığı seçimlerini iptal etti. Geçtiğimiz yıl boyunca cephede ciddi bir asker sıkıntısıyla karşı karşıya kalan Ukrayna ordusu, insanları sokaklardan zorla kaçırma, alışveriş merkezlerinde ve diğer halka açık yerlerde yakalama ve zorla askere alma yoluna başvurdu.

Ukrayna parlamentosu üyesi ve parlamento güvenlik komitesi sekreteri Roman Kostenko geçtiğimiz günlerde Ukrinform haber kanalına verdiği demeçte “450.000-500.000 kişilik ek seferberlik sözleri, herkes için soğuk duş etkisi yarattı,” dedi. Savaş “uzun süre devam edebileceği” için ordunun kayıplar nedeniyle yenilenmesi gerektiğini de sözlerine ekledi.

Zelenskiy ve bir bütün olarak Ukrayna egemen sınıfı, savaş uzadıkça ve kayıplar artmaya devam ettikçe yeni bir kitlesel seferberlik girişiminin rağbet görmeyeceğinin açıkça farkında. Savaş karşıtlığının embriyonik ama önemli bir ifadesi olarak, bu sonbaharda, bazıları neredeyse iki yıl önce, Şubat 2022’de savaşın başlamasından bu yana cephede görev yapan askerlerin aile üyeleri tarafından ülke genelinde ilk protesto gösterileri düzenlendi.

Zelenskiy tasarıyı “çok hassas bir konu” olarak nitelendirdi ve sorumluluğun büyük kısmını parlamentoya ve Zalujniy’nin lideri ve kamusal yüzü olduğu orduya yüklemeye çalıştı.

Tasarının, Ukraynalı Ortodoks Hristiyanların 25 Aralık’ta ilk kez kutlama yapmakla meşgul oldukları Noel gününde sunulması, açıkça halkın tepkisini önlemeye yönelik bir girişimdi. Daha önce Ukrayna’daki Ortodoks Hristiyanlar Noel’i Rusya’da olduğu gibi 7 Ocak’ta kutluyorlardı ancak bu tarih bu yıl yeni kurulan Ukrayna Ortodoks Kilisesi tarafından sağcı hükümetle işbirliği içinde Ukrayna işçi sınıfını dini temelde bölmeye yönelik yabancı düşmanı ve gerici bir girişimle değiştirildi.

Hükümet ve egemen sınıf içinde, yasanın savaşın feci durumunu çok açık bir şekilde açığa vurduğu yönünde korkular da var. Askeri Hukuk Çalışmaları Merkezi adlı STK’nin başkanı Oleksandr Musienko’nun açıklamaları, Ukrayna egemen sınıfının bazı kesimlerinin yeni seferberlik yasasını Zelenskiy açısından bir panik ve çaresizlik işareti olarak gördüğünü ortaya koyuyor.

Musienko bu hafta New Voice of Ukraine radyosuna verdiği demeçte “Saldırgan (Rusya) bir dereceye kadar sevinebilir,” dedi ve şunları ekledi: “[Bu tasarının gündeme getirilme] nedenini anlamış değilim. Devletimizdeki durum ölümcül ya da felaket boyutunda değil. Sanki panik bir şekilde içimize sızmış ve karar alma mekanizmamız rasyonel hesaplamalardan değil de panik tepkilerden etkileniyormuş gibi izliyor ve yorumluyorlar.”

Musienko şöyle devam etti: “Birilerinin bilinçli, kasıtlı ya da kasıtsız olarak (bazı hatalı eylemlerle) Ukrayna’daki seferberlik kampanyasını itibarsızlaştırmayı amaçladığı hissine kapılıyorum ki bu çok ama çok tehlikeli.”

Seferberlik yasa tasarısı, Ukrayna’nın Salı günü Kırım’da düzenlediği yeni provokatif saldırıların ortasında açıklandı. Uydu görüntüleri, Ukrayna’nın bir seyir füzesi saldırısında imha ettiğini iddia ettiği Rus tank çıkarma gemisi Novoçerkassk’ta önemli hasar olduğunu gösteriyor. Rusya’nın Karadeniz Filosu’nun bir parçası olan gemi, ABD ordusuna göre 237 asker kapasitesiyle yaklaşık 87 kişilik bir mürettebat taşıyor.

Ukrayna ordusu ve basını saldırıdan çokça söz ederken, operasyonun zamanlaması, dikkatleri Ukrayna güçlerinin Donetsk bölgesinin doğusundaki Marinka kentini kaybettiği haberinden başka yöne çekmeyi amaçlıyordu. Marinka kentinin düşmesi, New York Times’ın bile haber yapmak zorunda kaldığı, Ukrayna’nın bir başka toprak kaybıydı.

30 Aralık 2023